ترانزیت چیست؟
در دنیای امروز ارتباطات اقتصادی کشورها و دولت های مختلف با یکدیگر دچار پیچیدگی های مختلفی شده است و ملت ها با یکدیگر در رقابت اقتصادی تنگاتنگی هستند، ارتباطات اقتصادی و تجاری از مولفه های مهمی است که بر چگونگی روابط کشورها و دولت های مختلف با یکدیگر تاثیر گذار است.
تبادلات کالا، صادرات، واردات و ترانزیت کالا از موارد مهمی است که هر کشوری در حوزه اقتصاد و برطرف کردن نیازهای خود با آن روبرو است.
در این مقاله به تعریف و تشریح ترانزیت می پردازیم.
برای درک بهتر مفهوم ترانزیت ابتدا به تعریف صادرات و واردات می پردازیم؛
در صادرات، فرد کالای تولید شده را به کشور دیگری صادر می کند و کالای ارسال شده در مقصد به مصرف و یا به فروش می رسد؛ در واردات نیز کالا از یک کشور به داخل کشور وارد شده و به فروش و مصرف می رسد؛ با توجه به تعریف بیان شده به بیان مفهوم ترانزیت می پردازیم.
واژه ترانزیت به معنای عبور، جابجایی، انتقال بار و کالا بین دو نقطه می باشد؛ ترانزیت، صادرات و واردات کالا دارای دو مفهوم متفاوت اند.
در صادرات و واردات همان گونه که بیان شد یک کشور مبداء داریم و یک کشور مقصد، در طول مسیر انتقال کالا از مبداء به مقصد، کالا از یک یا چند کشور عبور می کند، به این عبور و جابجایی ترانزیت گفته می شود؛ در واقع جابجایی بار و کالا بین دو یا چند گمرک ترانزیت نامیده می شود.
ترانزیت همواره یکی از منابع درآمدی و رونق اقتصادی برای کشورهای مختلف است زیرا در فرآیند ترانزیت، حق ترانزیت دریافت و پرداخت میگردد.
کشورهایی که از جغرافیای سیاسی، اقتصادی و اقلیمی مناسبی برای ترانزیت برخوردار هستند با بهره برداری صحیح و مناسب، به درآمدهای پایدار و بالایی دست می یابند و سیستم اقتصادی آنها از ترانزیت به ارز آوری می پردازد؛ برای مثال کشور امارات یکی از کشورهای موفق و فعال در زمینه ترانزیت است.
ترانزیت کالا از جهت محدوده جغرافیایی و مرزی به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می شود.
ترانزیت داخلی:
در این نوع از ترانزیت، کالا بین دو گمرک داخلی به دلایلی جابجا می گردد؛ برای مثال ممکن است که یک محموله وارد گمرک بندر امام خمینی شود و حجم محموله وارد شده بالا باشد، وارد کننده برای تسهیل و سرعت بخشیدن به فرآیند ترخیص کالا، محموله را با اخذ مجوزات لازم به یک گمرک دیگر منتقل می نماید و امور ترخیص کالای خود را در آن گمرک انجام دهد.
ترانزیت خارجی:
در این نوع ترانزیت کالا به منظور عبور از یک کشور که در میان مسیر مبداء و مقصد صادرات و یا واردات است از یک مرز وارد یک گمرک می شود و از مرز دیگر آن کشور از گمرک خارج میشود، به این فرآیند ترانزیت خارجی گفته می شود.
کشور ایران از زمان های گذشته یکی از مهمترین کشورها در زمینه ترانزیت بوده است، جاده ابریشم یکی از نمونه هایی است که میان اروپا و چین نقش ترانزیت ایفا نموده است.
ترانزیت از لحاظ نوع و شیوه حمل و نقل به 4 دسته زیر تقسیم می شود:
ترانزیت هوایی:
این شیوه یکی از مهمترین و پرکاربردترین روش های ترانزیت میباشد که از نظر سرعت از دیگر روش ها برتر است اما هزینه آن نسبت به دیگر روش ها بالا است؛ از این شیوه برای جا بجایی موادغذایی،دارو، فاسد شدنی و… استفاده می شود.
جاده ای:
این روش هزینه کمتری دارد و مقرون به صرفه است، همچنین نسبت به دیگر شیوه ها پرکاربرد است؛ در این شیوه ترانزیت از طریق جاده و با ماشین های سنگین انجام می شود.
ریلی:
این روش از امنیت بالایی برخوردار است و از طریق خطوط ریلی و قطار انجام می شود، البته استفاده از آن نیازمند ایجاد زیر ساخت های لازم میباشد، وابستگی این شیوه باعث می شود که در همه جا امکان استفاده از آن نباشد و تنها در نقاطی که خطوط ریلی وجود دارد امکان بهره برداری از این روش وجود دارد.
دریایی:
این شیوه از قدیمی ترین راه های ترانزیت است که از دیر باز از آن استفاده گردیده است؛ کشورهایی که دارای مرزهای آبی بوده و دسترسی به آبهای آزاد دنیا را دارند از این شیوه پرکاربرد استفاده می کنند این روش مقرون به صرفه است و برای ترانزیت نفت و فرآورده های آن استفاده فراوانی دارد.