مالیات چیست؟
اگر صاحب هر کسب و کار هستید و یا به هر فعالیت اقتصادی می پردازید و در هر مجموعه ای شاغل هستید چه به عنوان کارگر، کارمند و یا مدیر بدون شک مالیات همیشه از مواردی بوده که توجه ویژه ای به آن داشته اید؛ پیشنهاد می کنیم مقاله مالیات چیست؟ را به طور دقیق مطالعه نمایید؛ بطور کلی افراد در جامعه بخصوص کسانی که در هر بخشی به فعالیتهای مختلف تجاری و اقتصادی می پردازند و در هر کسب و کاری فعالیت می کنند ضروری است که مسائل پیرامون مالیات را شناخته و به آن تسلط کافی داشته باشند؛ در این مقاله به تعریف مالیات می پردازیم و انواع مختلف و ابعاد گوناگون آن را بررسی می نماییم.
تعریف مالیات:
تعریف مالیات را به شیوه های گوناگونی میتوانیم بیان کنیم:
- مردم هر کشور و منطقه موظف به پرداخت هزینه ای بوده و این پرداخت به عنوان یک وظیفه اجتماعی است که به عنوان مالیات شناخته می شود؛ دریافت مالیات از مردم در راستای بهره برداری از امکانات و منابع یک کشور و توانایی جایگزینی این امکانات و منابع صورت می پذیرد.
- مالیات پروسه ای است که در آن مقداری از درآمد و یا سود حاصل از فعالیت های مختلف از مردم به دولت منتقل می شود و دلیل آن فراهم آوردن زمینه این درآمد ها و عایدی ها توسط دولت است.
- مالیات مبلغ و هزینه ای است که توسط افراد حقیقی و حقوقی پرداخت می شود و به عنوان ابزاری برای تامین هزینه های عمومی و کلی جامعه و دولت می باشد و توسط سازمان مربوطه در دولت مدیریت و اجرا می گردد.
نرخ مالیاتی چیست؟
شاید برای شما این سوال پیش بیاید که میزان مالیات که همان نرخ مالیات است چگونه و از چه طریقی مشخص می شود؟ در هر کشور این نرخ توسط دولت و سازمان اجرایی مالیات دولت در چهار چوب قوانین اخذ مالیات تعیین می گردد؛این نرخ ثابت نبوده و تعیین آن بر اساس سنجش توانایی افراد و اطلاعاتی جامع و کامل صورت می پذیرد و باید بگونه ای باشد که به شخص پرداخت کننده و کسب و کار آسیبی وارد نکند، بطور کلی می توان گفت که نرخ مالیاتی نباید بگونه ای تعیین گردد تا عاملی برای تخریب و آسیب به اقتصاد، تولید، ایجاد ثروت و ارزش افزوده شود، باید به گونه ای باشد که در جهت توازن ثروت و عدالت اقتصادی و اجتماعی عمل کرده و کارایی داشته باشد.
انواع مالیات:
انواع مالیات ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:
- مالیات مستقیم
- مالیات غیر مستقیم
مالیات مستقیم:
این نوع مالیات مستقیما و بدون داشتن واسطه از درآمد و دارایی پرداخت می شود و با توجه به میزان ثروت و درآمد هر فرد مقدار این مالیات متفاوت بوده و محاسبه می شود؛ مشمولین این نوع مالیات همه مردم کشور که مشغول به کار هستند و زندگی می کنند می باشند ، افرادی که ساکن خارج از کشور بوده و در داخل کشور درآمدی دارند نیز مشمول پرداخت این مالیات می باشند.
مالیات غیر مستقیم:
مکانیسم دریافت این نوع مالیات به طور غیر مستقیم بوده و با واسطه انجام می پذیرد؛ به عنوان مثال برای خرید هر کالا مبلغ مشخصی را پرداخت مینمایید و گاها مقداری از مبلغ پرداختی به عنوان مالیات کالا محاسبه می گردد، به این صورت فرد با خرید هر محصول میزان مشخصی مالیات پرداخت میکند که به طور غیر مستقیم این کار را انجام می دهد.
انواع مالیات مستقیم:
مالیات بر درآمد
میتوان گفت این نوع مالیات مهمترین بخش انواع مالیات می باشد و با توجه به مقدار درآمد اشخاص پرداخت می شود؛ افراد مختلف اعم از حقیقی و حقوقی باید مقدار درآمد و سود و زیان خود را در اظهار نامه مالیاتی تقدیم به مرجع ذی ربط مالیات که همان سازمان امور مالیاتی است تقدیم نمایند، به طور کلی همه درآمد ها شامل این نوع مالیات می گردند اما بعضی از درآمد ها با توجه به میزان آن و یا منشا بوجود آمدن آن شامل معافیت هایی می گردند.
مالیات بر درآمد انواع مختلفی دارد:
- مالیات بر درآمد کشاورزی
مشمولین این نوع مالیات افرادی اند که از طریق دامداری، کشاورزی، پرورش و صید ماهی، زنبورداری و… درآمدی را بدست آورده باشند.
- مالیات بر درآمد حقوق
کارمندان و کارگران افراد مشمول این مالیات می باشند؛ هر فردی که چه حقیقی باشد و چه حقوقی در ازای کاری که انجام داده است حقوق دریافت نماید باید از درآمد کسب شده این نوع مالیات را پرداخت کند؛ این مبلغ معمولا توسط کارفرما قبل از پرداخت دستمزد کسر شده و به دولت پرداخت می گردد.
- مالیات بر درآمد مشاغل
این نوع مالیات به شغلهای مختلفی مانند پزشکی، تجارت و یا بعضی از شغلهای خدماتی مربوط می شود و افراد شاغل در آن درآمدشان مشمول این نوع مالیات می گردد.
- مالیات بر درآمد اتفاقی
برای شناخت این نوع مالیات ابتدا باید بدانید که درآمد اتفاقی چه نوع درآمدی است؟ این نوع درآمد به شکل تصادفی، ناگهانی و یا عمدتا در تعداد دفعات محدود و برای یکبار برای فرد بوجود می آید، برای مثال در یافت پاداش از این نوع درآمدها می باشد؛ درآمد هایی که به این صورت بوجود می آیند شامل این نوع مالیات می گردند.
- مالیات بر درآمد املاک
فردی که از طریق اجاره دادن ملک تحت تملک خود درآمدی کسب کند ملزم به پرداخت مالیات آن می باشد، بدیهی است که پرداخت این مالیات بر عهده شخص صاحب ملک بوده و ارتباطی به فرد مستاجر ندارد؛ این نوع از مالیات با توجه به مقدار درآمد کسب شده، تعداد ملک اجاره داده شده و نوع اجاره اخذ شده به انواع مختلفی تقسیم می گردد.
مالیات بر دارایی
همانگونه که از عنوان این نوع مالیات مشخص است این مالیات شامل دارایی های فرد مالیات دهنده می گردد؛ بر اساس مقدار دارایی و قوانین مالیات بر دارایی مقداری از آن با عنوان مالیات کسر می شود؛ مالیات بر دارایی به سه دسته تقسیم می شود:
- مالیات بر ارث
بر اساس این قانون اموالی که به عنوان ارث به فرد تعلق می گیرد شامل پرداخت این نوع مالیات می شود؛ مالیات بر ارث تمام اموال فرد فوت شده اعم از منقول و غیر منقول بعد از انجام مراحل انحصار وراثت بر اساس قوانین مربوط به مالیات بر ارث کسر می شود. - مالیات حق تمبر
در طول پروسه های قانونی و اداری مختلف برای رسمی نمودن و اعتبار بخشیدن به مدارک و اسناد مختلف، تمبر مخصوصی بر روی آن ها چسبانده می شود، برای چسباندن این تمبر دولت وجهی را به عنوان هزینه آن دریافت می کند که در واقع این همان مالیات حق تمبر است. - مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
شرکت ها و اشخاص حقوقی مقداری از درآمدشان را که از راه های گوناگون بدست آورده اند موظف اند بر اساس قانون مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی مقداری از آن درآمد را بعنوان مالیات پرداخت نمایند.
انواع مالیات غیر مستقیم:
مالیات بر واردات
مالیات بر واردات یکی از مهم ترین انواع مالیات بوده و جزئی از سیاست های اقتصادی هر کشوری است، عملکرد آن در جهت حمایت از صنعت داخلی بوده و هم راهی برای کسب درآمد دولت است؛ این مالیات بر اساس مشخصات و میزان قیمت هر کالا معین و اخذ می شود و برای هر کالا متغیر است.
مالیات بر مصرف
یکی دیگر از انواع مالیات غیر مستقیم مالیات بر مصرف است که مصرف کننده هر کالا زمانی که آن کالا را خریداری می نماید مقداری از وجه پرداختی آن بابت مالیات است، برای مثال سیگار از جمله کالاهایی است که مشمول این نوع مالیات می شود.
مالیات بر ارزش افزوده
محاسبه مالیات بر ارزش افزوده به این صورت است که مقدار ارزش مواد اولیه و یا ارزش خدمات اولیه از کالا و خدمات نهایی کسر می شود و بر آن مقدار بدست آمده مالیات تعلق می گیرد؛ بعنوان مثال قیمت فروش کالایی 30 هزار تومان است و قیمت تمام شده آن 18 هزار تومان است، در این کالا میزان ارزش افزوده 12 هزار تومان است، مالیات بر ارزش افزوده بر روی این مبلغ اعمال می گردد؛ لازم به ذکر است که پرداخت این مالیات توسط مصرف کننده نهایی انجام می گردد.