گمرک و چیست؟ عملکرد آن چگونه است؟
در سیستم صادرات و واردات کشورها گمرک از جمله مهمترین و اصلی ترین اجزا برای فعالان اقتصادی است که آشنایی و تسلط به امور آن از موارد مهم برای فعالان صادرات، واردات و تجارت بین المللی می باشد.
تعریف گمرک
گمرک نهادی است که به کنترل و نظارت بر پروسه واردات و صادرات پرداخته و دریافت تعرفه ها و عوارض ورود و خروج کالا را عهده دار است.
عملکرد این نهاد تحت نظارت دولت انجام میشود و توسط سازمان های بالا دستی اداره و کنترل می گردد و محدودیت ها و قوانین وضع شده را به اجرا در می آورد.
عملکرد قوی و صحیح گمرک باعث اجرای عدالت و مبارزه با قاچاق و رانت می گردد.
تاریخچه گمرک در ایران
تاریخچه گمرک در ایران به سالیان قبل بر می گردد؛ این نهاد نیز مانند دیگر نهادهای نو پا ابتدا بصورت محدود عمل کرده است و با گذشت زمان فعالیت خود را گسترش داده است.
در زمان اشکانیان کالاهایی مانند ادویه جات از هندوستان، ابریشم از چین و کالاهای دیگری از روم باستان وارد می شدند، این کالاها در دفاتری ثبت و بعنوان عوارض ورودی مبالغی از تجار وارد کننده اخذ می گردیده است؛ با گذشت زمان و تکامل عملکردی تجاری و اقتصادی انسان در زمان سلسله پادشاهی صفوی عوارض و هزینه ای بنام فرضه از تجار وارد کننده اخذ می گردید؛ در یک برهه زمانی هم در دوران شاه سلمان گمرک اجاره داده شد و تا حدود بیش از دو قرن این رویه ادامه پیدا کرد.
عوارض (تعرفه) گمرکی چیست و چگونه تعیین می گردد؟
این هزینه که تحت عنوان حقوق گمرکی، عوارض و نرخ گمرکی از آن یاد می شود از واردکنندگان و صادر کنندگان کالا طبق قوانین، شرایط و ضوابط خاصی دریافت می شود؛ میزان این تعرفه توسط مجلس شورای اسلامی و کمیسیون های مربوط به آن تعیین و تصویب می شود.
میزان تعرفه بستگی به سیاست ها و دیدگاه های اقتصادی دولت نسبت به تجارت خارجی، تولید و اقتصاد داخلی و ارتباطات اقتصادی با دیگر کشورها دارد.
در مرحله اجرا و تعیین عوارض و تعرفه پرداختی واردکنندگان و صادر کنندگان، گمرک اظهار نامه ها و مدارک ارائه شده را با جزئیات محموله مقایسه و بطور کلی محموله را از نظر تطابق با اظهار نامه و میزان حجم آن بطور دقیق بررسی کرده و براساس قانون به تعیین تعرفه می پردازد.
نوع و میزان کالا در میزان تعرفه پرداختی تاثیر زیادی دارد زیرا برخی از کالاها شامل عوارض چند برابری و برخی دیگر شامل معافیت و تخفیف از پرداخت عوارض می باشند.
البته برخی کالاها هم که ممنوعیت ورود به کشور دارند، گمرک از ورود آنها به کشور ممانعت به عمل می آورد.